Een milieubewuster of vriendelijker leven begint bij verandering. We moeten ons gedrag veranderen om een ander effect te krijgen. Afvalscheiding, verminderen van consumptie en minder energie verbruiken. Het is allemaal een kwestie van aanpassen. Maar hoedan? Bewustwording is de eerste stap naar verandering, wordt altijd gezegd.
Hele voorlichtingscampagnes worden opgezet om die bewustwording te vergroten. In een reclamespot zie je dan enorm grote gevolgen van kleine onbewuste gedragingen. En toch helpt het niet. Je hebt een prikkel nodig om die bewustwording om te zetten in gedrag.
Leuk bedacht, maar..
Zo’n prikkel kan zijn straffen of belonen. In onze hele maatschappij draait het bijna altijd om straffen als je ongewenst gedrag vertoont. Boetes bij te hard rijden, bij zwerfafval dumpen, bij verkeerd afval scheiden. Meer betalen kan ook een negatieve prikkel zijn. Heb je geen tasje bij je? Dan kan je die kopen voor een paar eurocentjes. De vervuiler betaalt, is hierbij de algemene stelling. Leuk bedacht, maar als iedere vervuiler betaalt dan is er nog niets schoongemaakt. Of wordt het opgehaalde geld ingezet om de vervuiling ook op te ruimen? Meestal is het antwoord nee.
Een andere prikkel is nodig. Niet een prikkel om bestaand gedrag af te straffen maar nieuw gedrag te belonen. Geen extra kosten omdat je een plastic tasje koopt maar korting omdat je een tasje meegenomen hebt. Geen extra belasting omdat je veel consumeert maar korting omdat je consumindert. Statiegeld is zo’n voorbeeld. Festival Lowlands had een systeem dat je een plastic bekertje kon inleveren en daar een muntje voor kreeg. Dit zorgde echter voor zoveel beker verzamelaars, dat ze er mee gestopt zijn. Het ultieme bewijs dat belonen helpt.
Als iets niet werkt dan is een eerste reactie altijd om te straffen. Ik hoop dat we het komend jaar vooral veel beloningsvoorstellen krijgen!